Trang Tài Liệu       Trang nhà    

Volume 02  Issue 06

Bí Tích Sám Hối & Ḥa Giải

Người Công Giáo chúng ta được trở thành công dân nước trời sau khi lănh nhận bí tích Thanh Tẩy. Sau đó chúng ta được nuôi dưỡng và trưởng thành qua bí tích Thánh Thể và Thêm Sức. Nhưng trong hành tŕnh về quê trời, sự yếu đuối xác thịt của chúng ta dẫn tới tội. Theo thánh Au-gús-tin, tội là: “Một lời nói, một hành vi, một ước muốn trái với lề luật vĩnh cửu.” Nh́n sâu vào lề luật vĩnh cửu này th́ chúng ta thấy tội là sự tách rời hoặc phạm đến giao ước t́nh yêu của Thiên Chúa và đại gia đ́nh (cộng đoàn) của Người. Sự tách rời này làm đau ḷng Thiên Chúa và trở nên vết thương linh hồn và c̣n làm hao ṃn thân xác (lương tâm cắn rứt). V́ thế Chúa Kitô lập ra bí tích Sám Hối, c̣n gọi là bí tích Ḥa Giải để chữa lành vết thương linh hồn chúng ta và làm ḥa với Thiên Chúa. Trong tin mừng Luca, một dụ ngôn quen thuộc mà có thể giúp chúng ta liên đới tới bí tích Ḥa Giải, đó là dụ ngôn Người Con Hoang Đàng (Lc 15:11-32). Mời bạn cùng tôi ôn lại bí tích chữa lành này qua dụ ngôn trên để giúp chính ḿnh và để chia sẻ với các em học sinh sửa soạn lănh nhận bí tích Ḥa Giải trong mùa chay 2006 này.

Xét Ḿnh

Từ lúc c̣n bé khi được học giáo lư để chịu Rước Lễ/Xưng Tội lần đầu, ai trong chúng ta cũng đều được dạy rằng nghi thức sám hối có 4 phần: xét ḿnh, ăn năn, xưng tội và đền tội. Những câu đầu trong dụ ngôn Người Con Hoang Đàng (15:12-17) có thể giúp chúng ta xét ḿnh qua các điểm sau đây.

• Những gia tài mà người con được hưởng đều thuộc về người cha. Không có ǵ là của người con. Người cha có thể từ chối và không chia tài sản của ḿnh cho các con ông. Nhưng v́ t́nh thương đặc biệt đối với các con ḿnh, người cha đă trao cho các con ḿnh những tài sản đó như là những món quà quư giá. H́nh ảnh này gợi cho chúng ta nhớ đến t́nh thương vô vàn của Cha Trên Trời. Người đă trao phó cho mỗi người chúng ta biết bao nhiêu là ơn lộc quư hóa: vũ trụ, cây cối, khí thở, nơi ở, tài năng, sức khỏe, tính thông minh lanh lẹ, sự nghiệp và của cải. Tất cả đều là của Thiên Chúa. Chúng ta được trao phó như là để quản thúc những tài nguyên này.
• V́ bản tính kiêu ngạo, chúng ta muốn tách rời khỏi nhà Cha giống như người con lấy tài sản rồi đi ra khỏi nhà. Chúng ta muốn tự dựa vào sức con người thay v́ trông nhờ vào quyền năng che chở của Cha chúng ta để sống. Sau khi tách rời khỏi nhà Cha chúng ta, sự yếu đuối con người càng làm cho chúng ta phung phí tài sản vào những việc sai lầm và trái với luật vĩnh cửu. Từ đó chúng ta trở nên đau khổ, đói khát và càng xa sút hơn giống như h́nh ảnh tiều tụy của người con thứ 2 trong dụ ngôn. Đây là hậu quả của tội lỗi mà chính chúng đă tự gây ra khi tách rời khỏi Thiên Chúa.
• Hành tŕnh trở lại của người con hoang đàng bắt đầu bằng sự suy xét lại hành vi sai lầm của ḿnh. “Biết bao nhiêu người làm công cho cha ta được cơm dư gạo thừa, mà ta ở đây lại chết đói!” (Lc 15:17). Anh ta đă suy được rằng ở lại với cha ḿnh và giúp việc cho người là một điều tốt bởi v́ cha anh ta đối sử nhân hậu với mọi người, ngay cả những người đầy tớ trong nhà. C̣n anh, một người làm công, đang bị đói khát và muốn ăn đồ của heo mà cũng không được phép dùng. Người con hoang đàng trong lúc bần cùng và đau khổ đă xét ḿnh để nh́n ra sự sai lầm của ḿnh. Anh ta đă làm xong bước đầu của bí tích Ḥa Giải. Đó là nhận xét rằng chính ḿnh đă không dùng ơn lộc của Chúa ban một cách tốt lành để làm sáng danh Chúa!

Ăn Năn Thống Hối

Phần ăn năn thống hối là phần khá quan trọng của bí tích Ḥa Giải. Quan trọng là v́ ư thức th́ khác với hành động. Sau khi một người nhận ra sự sai lầm của ḿnh rồi, th́ hành động kế tiếp là người đó (1) quyết định ăn năn, đau buồn v́ những lầm lỡ đó; (2) hay họ có thể dửng dưng và cho việc đó không đáng phải chú tâm.

Phần này Chúa mời gọi chúng ta thay đổi. Trong thánh kinh, danh từ metanoia (tiếng Hy-lạp) mang ư nghĩa tôi đổi thái độ hoặc thay đổi sự chọn lựa. Qua câu Lc 15:20, yếu tố này được tŕnh bày qua sự quyết tâm của người con hoang đàng để đứng dậy và đi về nhà cha của ḿnh. Từ nhận xét về lỗi lầm của ḿnh, anh ta đă quyết định để sửa tâm lại và trở về với người cha thân yêu. Trong Tân Ước, chúng ta được nh́n thấy nhiều h́nh ảnh của metanoia. Hai h́nh ảnh quen thuộc nhất là người đàn bà sắp bị ném đá và kẻ trộm treo trên thập giá. Hai người này đều là những người tội lỗi, nhưng họ được diễm phước giao xúc với Đức Kitô để rồi họ ghê tởm và đau buồn v́ những lỗi lầm ḿnh. Như vậy, để ăn năn sám hối theo đúng tinh thần ḥa giải với Chúa, chúng ta cần thay đổi thái độ, và quyết tâm bỏ đường cũ để chọn đường đi khác - epistrepho.

Xưng Tội

Phần thứ ba của bí tích Ḥa Giải là phần xưng tội. Thật ra khi người con thứ hai trở về, th́ người cha đă thống hiểu được mọi sự mà con trai của ông trải qua. Nhưng v́ sự quyết tâm sám hối của người con, nên anh ta đă hạ ḿnh xuống để nói lên câu: “Thưa cha, con thật đắc tội với Trời và với cha, con chẳng c̣n đáng gọi là con cha nữa.” Anh ta đă xưng ra tội ḿnh v́ đó là phản ảnh, là sự quyết tâm sửa đổi của anh ta.

Thiên Chúa nh́n thấu suốt hết tội của mọi người và v́ vậy chúng ta không cần phải xưng tội với các linh mục. Đây là một lối hiểu sai lầm của các bạn Kitô hữu ngoài Công Giáo. Bởi v́ chúng ta không thể nào nói được ngôn ngữ của Thiên Chúa, nên Người dùng linh mục để đàm thoại với chúng ta khi vào ṭa. Đàm thoại đây có tích cách hai chiều. Người có tội xưng ra và xin tha thứ. C̣n linh mục khuyên nhủ, và ban xá giải sau khi nghe tội của người xưng. Những lời nói của linh mục trong ṭa cáo giải cũng hơi tương tự như: “Mau đem áo đẹp nhất ra đây mặc cho cậu, xỏ nhẫn vào ngón tay, xỏ dép vào chân cậu, rồi đi bắt con bê đă vỗ béo làm thịt để chúng ta mở tiệc ăn mừng! V́ con ta đây đă chết mà nay sống lại, đă mất mà nay lại t́m thấy.” (Lc15:22-24).

Đền Tội

Việc đền tội là phần nối tiếp của sự ăn năn sám hối và xưng tội. Vào thời sơ khởi của Giáo Hội, việc đền tội rất ư là nghiêm ngặt. Theo truyền thống cũ, th́ các vị đại diện các Thánh Tông Đồ bắt phải đền tội trước rồi sau đó mới được tha tội. Mục đích chính của đền tội là thi hành những việc làm mà có thể bồi thường lại những đổ vỡ, mất mát do tội của ḿnh gây ra và làm ảnh hưởng tới người khác – hay là ảnh hưởng tới cộng đồng. Danh từ ḥa giải từ tiếng La-tinh reconcilio mà ra. Chữ re có nghĩa là trở về lại hay nối lại, và chữ concilio là cộng đoàn hay c̣n gọi là council trong tiếng Anh. Reconcilio là trở về lại với cộng đoàn của Chúa. Chúng ta đền tội để rồi trở lại với gia đ́nh của Cha Trên Trời.

Trong dụ ngôn người con hoang đàng, phần c̣n lại của câu Lc 15:24 có nói: “Và họ bắt đầu ăn mừng.” Chúng ta có thể suy rằng những biến cố quan trọng trong cuộc sống th́ thường được đánh dấu bằng bữa tiệc long trọng. Bởi bữa tiệc mang nhiều ư nghĩa yêu thương trong truyền thống Do-Thái. Thí dụ, tiệc cưới là một bữa tiệc đăi để đôi tân hôn bắt đầu cuộc sống mới như được kể lại trong phép lạ tại Cana. Trước khi Chúa Giêsu bắt đầu cuộc thương khó, Người đă cùng ngồi ăn với các tông đồ qua bữa Tiệc Ly. Mặc dù kinh thánh không đi sâu hơn nữa, chúng ta h́nh dung được rằng sau bữa tiệc thịnh soạn, th́ người con thứ hai bắt đầu cuộc sống mới trong gia đ́nh bằng cách ngoan ngơan giúp việc cho cha của anh ta mà không đ̣i hỏi ǵ cả. Phải chăng đây là việc đền tội chí lư nhất mà anh ta có thể thực hiện được?

Việc đền tội thời nay khác với thời xưa, nhất là thời đen tối của Giáo Hội (the Dark Ages). Khi xưa một số hàng giáo phẩm đă lạm dụng bí tích ḥa gia và các ân xá để làm giàu cho bản thân. Họ đă dùng việc đền tội để bắt giáo dân đóng góp vàng bạc, tiền, và tài sản. Những lạm dụng này trở thành gánh nặng và bất công cho dân nghèo. Thêm vào đó nó đă trở nên sự bất măn trầm trọng để đẻ ra các giáo phái Tin Lành với sự khởi xướng của các nhà cải cách như Martin Luther và Calvin.

Đền tội thời nay thường được thay thế bằng cách cầu nguyện, đọc kinh, làm các việc bác ái, và trong vài trường hợp phải bù đắp lại những bất công nào mà tội ḿnh đă gây ra. Chúng ta nên nhớ, việc đền tội chỉ là việc đền bù mà không thể nào 100% thay thế được những ǵ đă xảy ra. Nó giống như cái ly kiếng đă bị bể thành nhiều mảnh vụn, mà không thể nào hoàn vẹn lại như cũ nữa. V́ vậy phần đền tội c̣n lại sẽ phải được thực hiện tại luyện ngục. Mọi người đều sẽ phải vào luyện ngục để đền hết các tội - một giai đoạn hoàn toàn tẩy sạch mọi thư nhơ nhớm linh hồn để trước khi vào thiên đàng làm thánh (Kh 7:14).

Ḥa Giải Trong Thánh Kinh

Chúng ta có thể t́m thấy vết tích của nghi thức sám hối ḥa giải từ Cựu Ước tới Tân Ước. Trong Cựu Ước, đă nhiều lần các tiên tri kêu gào dân chúng ăn năn sám hối để được tha thứ và đón nhận ơn Chúa. Tiên tri Đa-ni-en (Đn 9:24) có thị kiến về 70 tuần dành riêng cho dân thành để chấm dứt gian tà, và làm việc đền tội. Ê-dê-ki-en khuyên cáo dân Is-ra-en “Hăy quẳng khỏi các ngươi mọi tội phản nghịch các ngươi đă phạm. Hăy tạo cho ḿnh một trái tim mới và một thần khí mới.” (Ed 18:31). Vị tiên tri cuối cùng kêu gọi mọi người sám hối và trở lại, đó là Gioan Tẩy Giả. Thế rồi chính Ngôi Lời đă giáng trần để kêu tất cả hăy ăn năn thống hối v́ nước trời gần kề. Sau khi Chúa Giêsu về trời, th́ các môn đệ và tông đồ của Người lại tiếp tục sứ mạng đó. Một trong những vị mănh liệt nhất là thánh Phaolô. Vị tông đồ dân ngoại đă cảm nghiệm được sự biến đổi trên đường đi Đa-mát để rồi chính ḿnh trở thành một dụng cụ hữu hiệu của Chúa trong việc mời gọi dân ngoại hăy từ bỏ sai lầm và trở về với Thiên Chúa.

Làm Vui Ḷng Cha

Nói tóm lại, nghi thức ḥa giải đập tan bức tường ngăn cách giữa ta với Cha Trên Trời và cộng đoàn của Người. Sau khi bức tường được phá ra th́ Cha trên trời mừng rỡ hân hoan và chính chúng ta cũng cảm thấy nhẹ nhơm hơn. Để lănh nhận bí tích ḥa giải, chúng ta có thể mang h́nh ảnh của dụ ngôn Người Con Hoang Đàng làm đề tài suy niệm. Dụ ngôn này rất thích hợp với tinh thần sám hối của mùa Chay, và c̣n có thể là một sự khuyến khích các người trẻ siêng năng làm ḥa với Chúa hơn. Chúc các bạn một mùa chay thánh thiện và tràn đầy yêu thương.

Đ́nh Thiện - MC 2006